Kako bi sa sigurnošću znali da dolazi epidemija gripa, istraživači treba da razmotre čitav niz naizgled međusobno nepovezanih faktora – od urbanizacije i navika ljudi u malim i velikim gradovima do klime
Foto: Flickr
Tekst: Ivana Nikolić
Bendžamin Dalzijel je populacioni biolog sa američkog Univerziteta Oregon stejt, koga, između ostalog, zanimaju ekološka i evoluciona dinamika, posebno u vezi sa zdravljem ljudi i životinja, kao i održavanje biodiverziteta. Stoga i ne čudi što je autor najnovije studije koja se bavi preciznijim predviđenjem epidemije gripa u naseljenim mestima upravo Dalzijelov tim. Dalzijel i saradnici su analizirali podatke o učestalosti pojave gripa u SAD na nedeljnom nivou, koristeći informacije o broju Amerikanaca koji su posećivali lekare sa simptomima sličnim gripu u periodu od 2002. do 2008. godine u više od 600 regiona različite veličine, strukture i navika, uključujući i transport stanovnika.
Studija pod nazivom Urbanization and humidity shape the intensity of influenza epidemics in U.S. cities (Urbanizacija i vlažnost oblikuju intenzitet epidemija gripa u američkim gradovima) važna je jer se bavi problemom koji godišnje „napadne“ milione građana SAD, a usmrti nekoliko desetina hiljada obolelih. Prethodna, 2017-2018. zimska sezona gripa bila je posebno oštra i duga, pa je čak dovela u pitanje američki zdravstveni sistem.
Jedan od glavnih zaključaka studije jeste da sezona, odnosno dužina trajanja epidemije gripa zavisi od broja ljudi u gradovima i „organizacije“ njihovog kretanja – čak i onda kada klimatski uslovi nisu povoljni za širenje bolesti. Naučnici tvrde da od mnogih faktora zavise veličina i oblik sezonske epidemije gripa, poput imuniteta, društvenog „gomilanja“, odnosno gužvi i klimatskih promena. Zapravo, jedini način preciznijeg određivanja izbijanja epidemije gripa jeste posmatranje čitavog niza procesa, od urbanizacije do klime.
Autori studije kažu da se grip drugačije širi u urbanim centrima sa takozvanim džepovima – mestima gde je velika gustina naseljenosti – i koji su međusobno povezani organizovanim kretanjem, npr. transportom. U takvim metropolama, slučajevi gripa bili su difuzniji tokom zimskih meseci, uključujući i početak i kraj zimske sezone kada vreme generalno nije optimalno za prenošenje bolesti.
S druge strane, u manjim gradovima, slučajevi gripa bili su češće „čvrsto grupisani“ u kratak vremenski period na vrhuncu sezone. Različiti obrasci sezonske epidemije gripa koje su autori uočili posmatranjem različitih regiona – kao što je recimo tendencija da se oboleli od gripa čvrsto grupišu na jugoistoku SAD – opstaju iz godine u godinu, kažu autori.
Uz pretpostavku da su takvi obrasci pojave gripa delimično uzrokovani klimatskim faktorima, istraživači su rešili da provere uticaj ključnog vremenskog elementa – specifične vlažnosti vazduha. Ustanovili su da, kako vlažnost vazduha opada, kapljice vlage koje bolesni ljudi iskašlju ostaju duže u vazduhu. Daljim istraživanjem, ustanovili su da su lokalni obrasci vlažnosti vazduha u glavnim regionima doprineli razlikama u širenju gripa unutar njih, a da su epidemije ove bolesti intenzivnije u gradovima sa većim smenama vlažnosti vazduha.
Ova studija ocenjena je kao „značajna za donosioce odluka“, kaže profesor Džako Valinga, „jer ukazuje na to da područja metropola treba da se fokusiraju na suzbijanje virusa gripa, dok mali gradovi treba da se usredsrede na lečenje obolelih“.