Elementi

Temat 36. broja Elemenata bavi se onim što su Aristotel i Platon smatrali osnovnim polazištem filozofije i nauke – čuđenjem. U novom broju otkrijte još kako imenovati bezimenu bolest, čemu su se smejali Rimljani, šta je autentičnost u eri veštačke inteligencije i kako je tekla ljudska potraga za egzoplanetama.

Temat 35. broja Elemenata posvećen je naučnim otkrićima koja su ovenčana Nobelovim nagradama za medicinu i hemiju za 2023. godinu – RNK tehnologiji, odnosno kvantnim tačkama. U novom broju otkrijte još kako se rodio svemirski teleskop, kako se glasalo u srednjem veku, zbog čega su ljudi skloni da sebe i svoje moralne kvalitete gledaju kroz ružičaste naočare i koju umetničku strast je imao izumitelj Morzeove azbuke.

Temat 34. izdanja časopisa Elementi posvećen je spekulativnoj farmaciji, odnosno čudesnim lekovima i psihoaktivnim supstancama iz popularnih dela naučne fantastike (književnost, filmovi, serije, strip). Autori tekstova u tematu, Pavle Zelić i dr Srđa Janković, ispituju dublje značenje ovih fiktivnih medikamenata i mogućnosti da oni jednog dana postanu realnost. U jesenjem broju Elemenata saznajte više o romantičnim evolucijama, nimalo slatkoj istoriji šećera i zanimljivoj istoriji budilnika, šta nam nauka kaže o znojenju, kao i o brojnim drugim pričama iz sveta nauke.

Temat 33. broja časopisa Elementi posvećen je 70. godišnjici jednog od najznačajnijih dostignuća u istoriji nauke – otkriću strukture DNK. Kroz tekstove dr Srđe Jankovića i Pavla Zelića predstavljena su najnovija dostignuća u istraživanju DNK, retrospektiva ključnih trenutaka koji su doveli do ovog revolucionarnog otkrića, kao i šira percepcija jedne od glavnih simboličkih ikona nauke. U Elementima 33 otkrijte još zašto je zelena boja nauke, šta je zadatak novog evropskog teleskopa "Euklid",  da li je bolja raznolikost od sposobnosti, kako se orijentišemo, zašto nauci trebaju demoni i kakva je moralna odgovornost veštačke inteligencije.

Temat 32. broja časopisa Elementi posvećen je ChatGPT-ju, čet-botu koji je za samo nekoliko meseci osvojio svetsko tržište i koji se uveliko koristi u obrazovanju, nauci, video-igrama, novinarstvu i brojnim drugim oblastima. O istoriji čet-botova, primeni konverzacijske veštačke inteligencije i dometima ChatGPT-ja za prolećne Elemente pisali su Vanja Subotić, Miljan Vasić, Igor Živanović, Bogdan Đorđević i Đorđe Petrović. U Elementima 32 saznajte još šta izjeda naše poverenje u vakcine, mogu li majmuni da čitaju misli, na koji način su naučna znanja iz antike stigla do nas i kako izgleda muzej na Mesecu.

Naša percepcija nauke, naučnih ideja i uloge naučnika u društvu u velikoj meri je oblikovana time kako su naučno-tehnološke teme obrađene i predstavljene u popularnoj kulturi. Temat zimskog broja Elemenata, koji čine tekstovi Ivana Umeljića, Ane Samardžić i dr Marije Maglov, pokušava iz različitih uglova da rasvetli kako izgleda nauka prelomljena kroz prizmu popularne kulture. U Elementima 31 saznajte više o neobičnoj raspravi Njutna i Huka, portretima ljudi majmuna, čudesnoj istoriji upotrebe žive, šahovskim obračunima čoveka i mašine, kao i o brojnim drugim zanimljivim pričama.

Temat jubilarnog broja Elemenata posvećen je jednom fiziološkom procesu sa kojim se teško mirimo – starenju. Starenje u eri digitalnih tehnologija, faktori dugovečnosti kod „metuzalema“ u životinjskom carstvu i nepodnošljivost večnog života, samo su neke od tema koje su u okviru ovog temata obradili Bogdan Đorđević, Ivana Nikolić i Đorđe Petrović. U jesenjim Elementima saznaćete više o tome ko je bio Eduard Pernkopf i kako izgleda medicina u svetu bez moralnog kompasa, postoji li nauka o umu, kako je uvedena merna jedinica metar, ko štiti modu i koja li je tajna ljudske opčinjenosti kosom.

Skrivenu logiku iza različitih oblika ljudskog ponašanja, koje obično smatramo iracionalnim ili neobičnim, moguće je objasniti pomoću teorije igara. Oslanjajući se na teoriju igara, temat 29. broja Elemenata pokušaće da objasni fenomene kao što su sujeverje, tabu, spin, samozavaravanje i zašto je toliko važno „ko je stigao prvi“. U letnjem izdanju vašeg omiljenog časopisa otkrijte i koliko interneta je previše interneta, kako lečiti posledica „produženog kovida“ pevanjem, odakle nam sposobnost smeha i kakve mračne tajne krije istorija statistike.

Temat 28. broja Elemenata pokušava iz uglova različitih oblasti i disciplina – istorije nauke, novinarstva, filozofije politike i sporta – da sagleda i rasvetli značenje pojma objektivnosti. U prolećnom izdanju vašeg omiljenog časopisa saznajte više o istoriji besmrtnosti, etnobotanici gospođice Dior, naučnicima iz Studentskog parka, sovjetskoj genetici i bremenu Lisenkovog nasleđa, kao i brojnim drugim zanimljivim temama.

Temat 27. broja Elemenata posvećen je higijeni. Kroz četiri teksta i iz četiri različita i nesvakidašnja ugla ovu temu obradili su dr Srđa Janković, dr Igor Živanović, dr Damir Huremović i Đorđe Petrović. U zimskom izdanju vašeg omiljenog časopisa saznajte više o moći intuitivnog mišljenja, kratkoj istoriji laganja, šta je to naučna diplomatija, kako je dešifrovano pismo Maja i u kakvoj su vezi umetnost i sifilis.

Temat Elemenata 26 istražuje zagonetan odnos čoveka i prirode iz različitih perspektiva: na šta tačno mislimo kada govorimo o ljudskoj prirodi i da li ona uopšte postoji, kao i koja pitanja otvara i šta nam nudi koncept podivljavanja. U ovom broju Elemenata saznajte više o najvećem svemirskom teleskopu „Džejms Veb“, modnoj poetici Aleksandera Lija Mekvina, o tome kako su prvobitno naseljena pacifička ostrva, kako rešiti globalni problem zagađenja plastikom i zašto ljudi veruju u paranormalne pojave.

Temat Elemenata 25 bavi se odnosom nauke i društva, naročito u svetlu današnjih ogromnih izazova sa kojima se suočava čitav svet, kakvi su, pre svega, pandemija koronavirusa i njoj prateća pandemija netačnih informacija – infodemija. U ovom broju Elemenata saznajte još u čemu je tajna čvrstoće rimskog maltera, da li su ljudi racionalni, čemu su služili kipui starih Inka, kako su izgledale predstave nebeskih tela kroz istoriju i gde prestaje moda, a počinje nauka (i obrnuto).   

Petog juna 2021. navršilo se tačno 40 godina od kada je opisano prvih pet slučajeva pacijenata obolelih od side. Tim povodom, novi Elementi donose temat „Pouke pandemije HIV-a“ o jednoj od najrazornijih pandemija modernog doba koja nas, iako je veoma specifična, može naučiti mnogo čemu što je i te kako primenjivo i u odgovoru na današnju pandemiju Kovid-19. Ovaj broj bavio se i problemom sujeverja, odnosom IQ-a i inteligencije, budućnosti gitare u izmenjenim klimatskim uslovima, restartom pametnih supruga i drugim zanimljivim temama.

Temat 23. broja Elemenata posvećen je laureatima Nobelove nagrade za 2020. godinu i njihovim izvanrednim dostignućima u oblastima hemije, medicine i fizike, a tim povodom za naš časopis ekskluzivno su govorile Emanuel Šarpantje i Dženifer Dudna, dobitnice Nobela u oblasti hemije. Elementi 23 donose vam i priče o čarima dokolice, čudesnoj inteligenciji vrana, iluziji izvesnosti, podacima u umetnosti, upotrebi dokaza u naučnom komuniciranju, mrtvoj prirodi i brojnim drugim zanimljivim temama.

Klima i ljudski životi danas su do te mere povezani da ih više nije moguće posmatrati odvojeno. Temat 22. izdanja časopisa, kroz pet zanimljivih tekstova rasvetljava zagonetni odnos klimatskih i društvenih promena kroz istoriju. Ovaj broj Elemenata donosi vam ekskluzivni intervju sa Rouzmeri Salivan, jednim od najboljih biografa na engleskom jeziku, kao i priče o značaju statističke pismenosti, patološkom altruizmu, međuplanetarnim migrantima i jedan sasvim neobičan esej u slavu hodanja.

Temat 21. broja donosi niz uzbudljivih tekstova koji iz različitih uglova rasvetljavaju temu koja više od godinu dana zaokuplja sve. Kroz šest interesantnih i informativnih članaka, ugledni istraživači i naučni novinari osvrnuli su se na mnoge važne teme u vezi sa pandemijom poput zagonetne evolucije virusa SARS-CoV-2, modelovanja podataka o broju zaraženih i preminulih, mentalnog zdravlja lekara i građana, moralnih izazova sa kojima se suočavaju lekari i donosioci odluka, ali i na pandemijske filmske narative u klasičnim i savremenim kinematografskim ostvarenjima.

Ovaj broj Elemenata donosi vam ekskluzivni intervju sa slavnim američkim fizičarem Berijem Berišom, dobitnikom Nobelove nagrade za 2017. godinu. Pored ovog razgovora sa nobelovcem, Elementi 19 donose vam i intervju sa Tadašijem Tokiedom, harizmatičnim matematičarem sa Univerziteta Stanford, koji je sakupio, izumeo i analizirao više stotina „matematičkih igračaka“. U ovom broju saznajte više o jeziku Francuske revolucije, čudesnom svetu halucinacija, mašinama za demokratiju, gimicima i istoriji vremenske prognoze.

Tema ovog broja je, verovali ili ne, ogovaranje! U tekstu Igora Živanovića o fenomenu ogovaranja otkrijte kako je i zašto evoluiralo i nastalo, da li je moralno opravdano i društveno prihvatljivo, zašto se pogrešno veruje da žene češće ogovaraju, i zbog čega ogovaranje često može da bude veoma korisno. Elementi 19 donose vam i priče o farmama tela, ulozi matematike u Borhesovom stvaralaštvu, robotima i glasanju, čovekovom odnosu prema ledu i otvaraju brojne zanimljive teme.

Jesenji, osamnaesti broj Elemenata donosi naslovnu priču Marka Krstića, Od vatre do LED-a, koja na zanimljiv način govori o prošlosti i budućnosti nauke o svetlosti. Temat odgovara i na pitanja da li, u svetu u kojem svakodnevno niču neboderi, imamo pravo na svetlost, i da li, u tom istom svetu u kome prirodnog mraka gotovo i nema, imamo pravo na noć? Ovaj broj bavi se i ponašanjem mašina, mržnjom u sajber svetu, odnosom poezije i medicine i mnogim drugim zanimljivim temama.