Pulsar je prvi put primećen na današnji dan 1967. godine
Tekst: N. Kilibarda
“Mogu li ovo biti vanzemaljski signali?” – pomislila je novembra 1967. godine postdiplomska studentkinja astrofizike na Kembridžu, Džozelin Bel, posmatrajući pravilne novonastale podatke beležene na fakultetskom radio-teleskopu sastavljenom za projekat istraživanja takozvanih kvazara.
Ispostaviće se kasnije da u pitanju nisu signali ”malih zelenih”, kako su ih Bel i njen mentor Entoni Heviš polušaljivo nazvali, kojima vanzemaljci pokušavaju da stupe u kontakt sa Zemljanima, već je usledilo detektovanje prvih pulsara. Taj pulsirajunji signal koji se ponavljao na svake 1,33 sekunde dolazio je iz izvora izvan Sunčevog sistema i bio je rezultat prirodnog procesa, ne i razumnog bića.
Konačno razrešenje enigme doneo je ser Fred Hojl, jedan od najistaknutijih astrofizičara i kosmologa dvadesetog veka, ukazujući na to da su novootkriveni signali zapravo neutronska zvezda – objekat, koji prema teoriji, preostaje nakon eksplozije supernove. Otkriće pulsara je samim tim predstavljalo jedan od krucijalnih momenata kada se naučne teorije poklope sa konkretnim empirijskim dokazima i uvidima.
Herviš, kao prvi publicista otkrića, i ser Martin Rajl, istaknut kao osoba koja je imala ključnu ulogu u razvoju radio-teleskopa, dobili su Nobelovu nagradu 1974. godine, dok Džozelin Bel niej bila nagrađena za svoj rad i otkriće pulsara, što je u naučnim krugovima okarakterisano kao velika nepravda i rodna i hijerarhijska neravnopravnost.
——————————————————————————————————————————-
 |
DNEVNI TELESKOP Rubrika Dnevni teleskop iz dana u dan predstavlja kratke astronomske priče. Ova serija se, uz podršku Centra za promociju nauke, originalno objavljuje svakog dana u listu Danas umesto ukinute rubrike Horoskop. |