Istraživanje drevne DNK na uzorcima iz Viminacijuma u saradnji sa laboratorijom „Dejvid Rajh“ Univerziteta Harvard počelo je 2018. godine kada je sa arheološkog nalazišta Viminacijum poslato oko 50 uzoraka koji potiču iz rimskog perioda (I-IV vek n.e.). Tom prilikom, održano je predavanje u Svečanoj sali SANU, a govorio je prof. Karles Lalueza Foks sa Instituta za evolutivnu biologiju u Barseloni, koji je ukazao na značaj sprovođenja DNK analiza na uzorcima koji potiču sa arheoloških nalazišta.
Tada je sklopljen Sporazum o saradnji između Arheološkog instituta u Beogradu, Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Instituta za evolutivnu biologiju u Barseloni i laboratorije kojom rukovodi Dejvid Rajh. Ovim istraživanjem došlo se do prvih podataka izvedenih iz analiza drevne DNK koji nam govore o stanovništvu Balkana tokom rimskog perioda. Kompleksnost ovog pitanja otvorila je nove mogućnosti za saradnju, pa je 9. juna u Ministarstvu nauke, tehnološkog razvoja i inovacija potpisan novi ugovor o akademskoj saradnji između Arheološkog instituta i laboratorije „Dejvid Rajh“.
„Sekvenciranjem ljudskog genoma mi sada možemo da napravimo jednu kombinaciju između pristupa društvenih i pristupa prirodnih nauka, gde ćemo koristiti molekularnu biologiju da bismo razumeli istorijske pojave“, istakao je u svom kratkom izlaganju, u četvrtak, 8. juna, u Svečanoj sali SANU, dr Miodrag Grbić, gostujući profesor Biološkog fakulteta i profesor Univerziteta Vestern Ontario.
„Ugovor između laboratorije Dejvida Rajha sa Harvarda, koji je vodeći svetski istraživač stare DNK, i Arheološkog instituta iz Beograda, pokreće kvantni skok u razumevanju istorije ovih predela, a posebno Viminacijuma, gde ćemo obraditi otprilike hiljadu uzoraka – što je najveće istraživanje ovakve vrste u svetu“, ističe dr Grbić i dodaje: „Stara interpretacija glasila je da se stanovništvo na ovim područjima promenilo dolaskom Slovena, koji su potpuno dominirali na nivou genetike. Dosadašnjim istraživanjima saznali smo da svako od nas u proseku ima 50 odsto genoma starobalkanske populacije. To znači da naša istorija ne počinje od Slovena i Nemanjića, nego od 18 rimskih careva koji su poreklom sa ove teritorije i čiji je DNK utkan u našem genomu.“
Profesor Grbić naglasio je da će rad biti objavljen u jednom od najprestižnijih naučnih časopisa Science, a posebno se osvrnuo i na važnu ulogu naučnika iz Srbije u ovoj studiji: dr Željka Tomanovića i dr Dušana Keckarevića sa Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, kao i dr Ilije Mikića, dr Miomira Koraća i dr Snežane Golubović, angažovanih na istraživanjima u sklopu arheološkog nalazišta Viminacijum.
Na predlog Odeljenja hemijskih i bioloških nauka SANU, predavanje je u Svečanoj sali SANU, 8. juna, održao i profesor istorije sa Univerziteta Oklahoma Kajl Harper i to pod naslovom „Dunavska granica i balkanska revolucija u Rimskom carstvu: kako DNK i arheologija osvetljavaju cikluse krize i restauracije u kasnoj antici“. Nekadašnji student Harvarda ovom prilikom predstavio je najnovije rezultate istraživanja migracije stanovništva sa posebnim osvrtom na carske dinastije sa područja Balkana i današnje Srbije.
„Ove godine proslavljamo 93. godišnjicu potpisivanja ugovora sa Harvardom koji je sklopio Narodni muzej predvođen Miodragom Grbićem. Dok se sa američke strane imena u timu menjaju, na srpskoj strani, igrom slučaja, imena ostaju ista“, završio je ovom zanimljivom informacijom uvodno predavanje dr Grbić.