Istraživači sa Medicinskog univerziteta Karite u Berlinu ispitivali kako društveni poredak utiče na razvoj narcisoidnosti
Tekst: Anđela Mrđa
Smatra se da je narcizam na zapadu, u individualistički orijentisanim kluturama zastupljeniji nego u zajednicama kolektivističkog duha. Kako bi ispitali uticaje sociokulturnih fakotra na samopoštovanje i narcizam, istraživači sa Medicinskog univerziteta Karite u Berlinu proučavali su razlike zastupljenosti narcizma kod žitelja Istočnog i Zapadnog Berlina, koji su od kraja Drugog svetskog rata do 1989. godine predstavljali simbol političko-ideološke podele Evrope na Istok i Zapad.
Istraživanja su pokazala da su Nemci koji su između 1949. i 1989. godine živeli na teritoriji Zapadnog Berlina pokazali veći stepen narcisoidnosti od onih koji su detinjstvo proveli sa istočne strane zida. Takođe je utvrđeno da se nakon ujedinjenja Nemačke, kod novih generacija koje nisu bile rođene u vreme pre rušenja zida ili tada nisu još krenule u školu, ovaj odnos ponovo ujednačio. Sa druge strane, kada su ispitivali nivo samopouzdanja, berlinski naučnici su došli do sasvim suprotnih rezultata po kojima su stanovnici Istočne Nemačke bili mnogo samouvereniji.
Narcizam se kao psihološki fenomen kreće u rasponu od prirodnog, odnosno onog koji se smatra zdravim, do patološkog, koji ima negativne posledice po pojedinca, a osnovna razlika se ogleda u intenzitetu kojim je osoba opsednuta sobom. Pri istraživanjima u istočnom i zapadnom delu Berlina, naučnici su uzimali u obzir samo simptome koji su ukazivali na postojanje narcisoidnog poremećaja ličnosti. Najveća razlika uočena je kod ispitanika koji su u vreme pada Berlinskog zida imali između 16 i 19 godina, a prema rečima vođe istraživačkog tima Stefana Ropkea, rezultati pokazuju da društveni faktori utiču na nivo narcizma i samopoštovanja.
Terminom narcizam najčešće se opisuju samoljublje i sklonost ka divljenju samom sebi uz manjak interesovanja za druge. Narcisoidne osobe uglavnom karakteriše nizak nivo samopouzdanja usled kog se javlja potreba da im se drugi neprestano dive. Psiholozi smatraju da takav poremećaj nastaje već u prvim godinama života kao posledica manjka majčinske ljubavi i pažnje. Naime, detetu su potrebni podrška i pomoć kako bi razumelo sve nove utiske i svet koji tek upoznaje. Ukoliko ga u tom periodu majka zanemaruje usled prevelike okupiranosti sobom, depresije, uplašenosti ili nedovoljne zainteresovanosti za svoju roditeljsku ulogu, dete će, još zavisno od majčinske pažnje sa kojom se poistovećuje, to jasno osetiti i početi da razvija krhki identitet sa nedostatkom vere u sebe i sposobnosti za samostalno razmišljanje. Neki psiholozi smatraju da su tekovine zapadne kulture pogodno tlo za javljanje narcizma, jer se tu u prvi red vrednosti stavljaju materijalna dobra za čije je ostvarenje neophnodan mukotrpan rad i posvećenost karijeri. Zato roditelji neretko zaboravljaju značaj svoje uloge za zdrav razvoj deteta.
Ovaj psihološki fenomen je naziv dobio po Narcisu, junaku iz grčke mitologije koji je toliko bio zaljubljen u sebe, da je jednog dana šetajući pored jezera u vodi ugledao sopstveni odraz i očaran lepotom svog lica ostao tu da stoji sve dok nije umro. Veruje se da je na mestu Narcisove smrti izrastao cvet koji je potom po njemu i dobio naziv.