Dugo se verovalo da se lednici u visokim planinskim oblastima i polovima ne kreću; do saznanja o njihovim pokretima došlo se sasvim slučajno
Tekst: M. Vidić
Kretanje lednika danas se prati veoma jednostavno, putem satelita koji orbitiraju oko Zemlje. Međutim, ljudi su ranije verovali da se ogromne ledene gromade zbog svoje velike mase ne kreću i da mogu vekovima stajati na istom mestu.
Sada se zna da su se tokom geološke prošlosti Zemlje smenjivala razdoblja u kojima je zbog naglog zahlađenja dolazilo do velikog zaleđivanja kontinenata, a nakon toga do otopljavanja i velikog otapanja snega i leda. Nagla zahlađenja u Zemljinoj prošlosti dogodila su se nekoliko puta i danas ih nazivamo ledena doba.
Prva ledena doba nastupila su u prekambriju (pre 940–615 miliona godina), zatim u devonu (pre oko 400 miliona godina), pa u gornjem karbonu i permu (otprilike pre 295 miliona godina)… Naučnici se ne slažu oko njihovog uzroka, broja, niti geoloških doba u kojima su nastala – smatra se da su ledena doba uglavnom ostavila za sobom premalo dokaza.
Jedan od najznačajnijih istraživača Alpa, geologije, topografije i fizike tog regiona, Oras-Benedikt od Sosira pomogao je da se shvate neke od prirodnih pojava koje se dešavaju u smeni toplih i hladnih perioda. Ovaj Švajcarac bio je poznati aristokrata, fizičar i čuveni alpski putnik. Smatra se za osnivača alipinizma, kao čovek koji je motivisao mnoge da osvajaju planinske vrhove i istražuju Alpe.
Izučavao je fosilne ostatke i minerale koje je pronalazio u planinama, a bavio se i proučavanjem vode i vodotokova, vazduha i meteoroloških uslova.
Uz sve ove doprinose nauci, Oras-Benedikt od Sosira sasvim slučajno je pomogao da se dođe do jednog važnog otkrića u vezi sa ledenim dobima i oblastima zahvaćenim ledom. Naime, poznato je da su se tokom trajanja ledenog doba smenjivali glacijali, kada se led širio, i interglacijali kada je temperatura rasla, a led se povlačio na sever. Tokom toplijih razdoblja, kada se led otapao, reke su dobijale veću snagu i širile korita. Radom, odnosno pomeranjem ovakve ledene mase, nastali su različiti reljefni oblici.
Međutim, njihovo kretanje je dokazano tek kada je 1788. godine Oras-Benedikt od Sosira izgubio gvozdene merdevine u jednom alpskom ledniku. Njegove merdevine su pronađene tek posle 44 godine, čak 4350 metara niže.