Tim istraživača sa Instituta „Vajcman“ u Izraelu otkrio je mehanizam putem kojeg virusi međusobno komuniciraju
Tekst: Katarina Stekić
Među virusima, posebnu grupu čine tzv. bakteriofazi. Ovi virusi, kako im i ime kaže, napadaju bakterije kako bi ih ubili, a potom i koristili njihove ostatke da se dalje razmnožavaju. Ispitujući ove mikroorganizme, dr Rotem Sorek i njegov istraživački tim sa Vajcmanovog naučnog instituta u Izraelu otkrili su nešto neobično: bakteriofazi međusobno komuniciraju, i odlučuju o sudbini svojih žrtava.
Dr Sorek i saradnici su prvi uočili da virusi mogu da ostvare neku vrstu međusobnog kontakta. Komuniciraju tako što ostavljaju molekulske signale koji im omogućavaju da „planiraju“ šta da urade sa žrtvom. Otkriće je nastalo ispitivanjem onih virusa koji napadaju bakteriju Bacillus subtilis.
Naime, odranije je bilo poznato da bakterije imaju svoj specifičan način komunikacije. Sorekov tim je zapravo hteo da ispita na koji način Bacillus bakterije upozoravaju jedne druge na prisustvo bakteriofaga. Fenomen nazvan „kvorum očitavanje“ omogućava bakterijama da na osnovu broja drugih bakterija u okolini promene svoje ponašanje. Ako broj bakterija opada, one će aktivirati sistem za razmnožavanje da bi povećale svoju brojnost.
Umesto razotkrivanja mehanizma komunikacije bakterija Sorekov tim je otkrio da specifičan virus phi3T ima ulogu u virusnoj komunikaciji. Rhi3T ima dvojaku stratešku ulogu – može da ubije bakteriju kao i svi ostali bakteriofazi, ili može samo da je inficira, i ostane neaktivan u živom domaćinu.
Šta je odlučivalo o ponašanju ovog virusa nije bilo poznato dok Sorek i jedan njegov student po imenu Zohar Eres nakon dve i po godine istraživanja nisu pronašli protein koji su nazvali arbitrium.
Posao arbitriuma je da signalizira bakteriofazima da li treba da nastave sa ubijanjem ostalih bakterija ili je bolje da se pritaje. Ovaj protein luči phi3T nakon što ubije svog domaćina. Uvećana količina ovog proteina postaje signal za ostale viruse da pređu iz faze ubijanja u fazu pasivne infekcije.
Signal zapravo sprečava da dođe do istrebljenja svih domaćina pre nego što se virusi dovoljno razmnože. Sorekov tim je potom otkrio više od sto različitih sistema virusne komunikacije koji podsećaju na arbitrium, a koji su međusobno nezavisni, kao da svaki priča svojim posebnim jezikom.
Iako arbitrium deluje kao moćno oružje virusa, istraživači ga vide i kao njihovu potencijalnu slabost. Naučnici imaju razloga da pretpostave da i virusi koji napadaju ljude poseduju ovakve ili slične komunikacijske sisteme. Šta je sa virusima kao što su HIV ili herpes, koji takođe imaju aktivne i pasivne infekcije? Ukoliko bismo pronašli „glasnike“ u takvim sistemima, možda bismo uspeli da u potpunosti suzbijemo njihove smrtonosne navike.