Astronomija ima svog mračnog pratioca koji simulira njene vrednosti, a zajedničko im je samo noćno nebo
Tekst: Nikola Božić
Jedna je od najlepših nauka. Ponekad, zbog prostranstva koje proučava, kao da je nauka nad naukama. Uživajući u prelepom noćnom nebu, svi smo se njome bavili bar jednom u životu. Retka nauka koja nema logos u nazivu. Astronomija.
Nažalost, kao i sve drugo lepo na ovom svetu i ona ima svog mračnog pratioca. Takvog koji simulira njene vrednosti, pa se neopreznom slušaocu ili posmatraču može učiniti da je on „glavni“.
Stalan je pokušaj astrologije da se svi ljudi ovog sveta svrstaju u jednu od dvanaest sudbonosnih grupa, zahvaljujući čemu se može proceniti njihova budućnost. Astronomija i astrologija su dva antipoda sa jednim zajedničkim imeniteljem – noćnim nebom. No, pogled na to noćno nebo je pomalo različit.
Zodijak. Pojam koji se koristi i u nauci i u astrologiji. Pojam koji govori o pojasu na nebeskoj sferi kroz koji se Sunce prividno kreće tokom jedne godine. Reč je, dakle, o sazvežđima koja se nalaze na toj prividnoj putanji, odnosno sazvežđima kroz koja prolazi ekliptika.
Zodijak je pojas koji se prostire 8° severno i 8° južno od ekliptike, i po njemu se prividno kreću Sunce, Mesec i sve planete Sunčevog sistema. U njemu se nalazi 13 sazvežđa: Ovan, Bik, Blizanci, Rak, Lav, Devica, Vaga, Škorpija, Zmijonoša, Strelac, Jarac, Vodolija i Ribe.
Iz raznih istorijskih razloga, ali verovatno i iz želje da se ostane dosledan starim vremenima, astrologija ne konstatuje činjenicu o broju sazvežđa (iako pritom tvrdi da je nauka) pa i dalje sudbinu ljudi određuje na osnovu dela sazvežđa kroz koja Sunce prividno prolazi tokom godine. Šta je sa ljudima rođenim za vreme prolaska Sunca kroz Zmijonošu?
Svih trinaest zodijačkih satvežđa nemaju isti geometrijski oblik, pa samim tim ni prividna putanja Sunca kroz sva sazvežđa nije ista. Sunce najduže „boravi” u sazvežđu Device, oko 44 dana, a najkraće u sazvežđu Škorpije, oko osam dana. Međutim, astrologija je odlučila da pun krug podeli na dvanaest oblasti i da svakom „znaku”, odnosno sazvežđu, dodeli isto trajanje.
I u ovom slučaju, trinaesto sazvežđe Zmijonoša stvara pometnju u astrologiji. Zmijonoša (Ophiuchus) jedno je od 88 modernih sazvežđa koja dele nebo, i jedno od 48 originalnih Ptolomejevih sazvežđa koja su pokrivala severno nebo. Na nebu se nalazi između sazvežđa Orla, Zmije i Herkula, dok mu južni deo leži između Škorpije i Strelca.
To je samo prvi od problema za ovaj zanat.
Poznato je da Mars i neke druge planete prave prividne petlje na nebu, što je posledica projektovanja nihovih putanja na noćno nebo. Međutim, sa stanovišta astrologije koja, koristeći pre 400 godina odbačeni geocentrični sistem sveta, tu pojavu tumači kao nešto loše za znak u kome Mars pravi petlju, svet nije napredovao nimalo u proteklim vekovima.
Ne treba zaboraviti ni gravitaciju. Još od Isaka Njutna svako zna da bilo koja dva tela deluju gravitacionom silom jedno na drugo. Ta sila zavisi jedino od mase objekata i njihovog međusobnog rastojanja. Od masa tela direktno, a od rastojanja obrnuto njegovom kvadartu.
Planete jesu ogromni objekti, ali se, sa druge strane, nalaze na velikim rastojanjima od nas u trenutku našeg rođenja. Šta je sa nama bližim objektima? Sa doktorima, babicama, predmetima u prostoriji? Jednostavno se može izračunati da je gravitacioni uticaj okolnih predmeta i ljudi pet do deset puta veći od gravitacionog uticaja planeta. Šta je tek sa mlaznim avionima iznad porodilišta? Da li se u tom slučaju izrada natalne karte komplikuje?
Problem nije samo to što ova nebeska tela nisu uzeta u obzir već i ignorisanje asteroida, ili čak nekih zvezda u najbližoj okolini Sunca.
Na samom kraju je važno pomenuti da se efemeride (reč koja se koristi i u astronomskoj nauci za određivanje položaja nebeskih tela) koje koriste astrolozi ne menjaju vekovima, a da se podaci za nebeska tela menjaju. Astrologija danas, u stvari, ne govori o stvarnim položajima Sunca, Meseca i planeta, već pogrešnim. Ako biste prema njihovim efemeridama pogledali u nebo, na navedenim mestima ne biste pronašli to što tražite.
Astronomija i astrologija, koje su vekovima bile jedno polje, zahvaljujući potrebi ljudi da predviđaju svoju budućnost omogućile su razvoj nauke o nebu, kosmosu, nebeskim telima…
Razvojem naučnog razmišljanja i naučnih metoda došlo je do odvajanja astronomije kao nauke, od kvazinauke, jer je naučna argumentacija pokazala da ne postoje dokazi o uticaju nebeskih tela na sudbinu ljudi.
Verovanje u isto je ostalo kao jedini argument.
Od tog vremena astrologija je zadržala staru metodologiju, koju je čak i pojednostavila, kako bi mistično bilo i dovoljno razumljivo.
Dokle god metodološki astrologija nije konzistentna i tačna, rasprava se može voditi samo o grubim greškama u pristupu. Kada bi se sve to otklonilo, onda se naučnici više ne bi ni bavili ovom kvazinaukom, jer bi sve nadalje bilo zasnovano samo na odluci pojedinca da veruje ili ne veruje u moć astrologije.
Do tada naučnici moraju da argumentovano negiraju neistine o astrologiji kao nauci.
Naučnicima ostaje da se i dalje bave podizanjem naučne pismenosti i širenjem naučne kulture.