Na današnji dan 1784. godine rođen je nemački astronom Fridrih Besel
Tekst: S. Marčeta Mandić
Na današnji dan 1784. godine rođen je Fridrih Besel – nemački astronom, matematičar, geodeta i fizičar. Sa 14 godina postao je šegrt u trgovačkoj kompaniji u Bremenu. Zaokupljen računovodstvom danju, noću je istraživao kuda plove brodovi kompanije i kako unaprediti navigaciju na otvorenom moru. Višegodišnja posvećenost rešavanju ovog problema prerasla je u strasno izučavanje astronomije, matematike, nebeske mehanike i geodezije.
Sa svojih 20 godina, proračunom korekcije orbite Halejeve komete, Besel je privukao pažnju astronoma Hajnriha Olbersa, na čiju preporuku ubrzo postaje asistent na Lilentalskoj opservatoriji. Zbog uspešnog određivanja položaja za više od 3000 zvezda, ukazom pruskog kralja 1809. godine postaje profesor astronomije i direktor opservatorije u današnjem Kalingradu.
Besel je prvi uspeo da pomoću paralakse utvrdi rastojanje između Sunca i bliskih zvzeda. Posmatrajući 1838. godine zvezdu 61 Labuda sa dve najudaljenije tačke na godišnjoj putanji Zemlje oko Sunca, Besel je izmerio ugao njenog prividnog pomeranja u odnosu na referentne zvezde. Taj mali ugaoni pomeraj, koji se zove godišnja paralaksa, poslužio mu je da sa velikom preciznošću izračuna rastojanje do ove zvezde.
Za doprinos nauci i razna otkrića Besel je dobio brojne nagrade i priznanja. Jedan asteorid, najveći krater na Mesecu i tip specijalnih matematičkih funkcija nose Beselovo ime.
——————————————————————————————————————————-
 |
DNEVNI TELESKOP Rubrika Dnevni teleskop iz dana u dan predstavlja kratke astronomske priče. Ova serija se, uz podršku Centra za promociju nauke, originalno objavljuje svakog dana u listu Danas umesto ukinute rubrike Horoskop. |