U meksičkoj saveznoj državi Puebla arheolozi su pronašli ostatke hrama za koji tvrde da je podignut u slavu Ksip Toteka, neobičnog pretkolumbijskog božanstva poznatijeg kao Odrani gospodar
Ilustracija: Wikipedia
Tekst: Đorđe Petrović
Civilizacije drevnog Meksika ostavile su za sobom brojne tragove o svojoj kulturi, građevine i artefakte koji i dan-danas privlače posetioce, ali poslednje otkriće možda je najšokantnije do sada – i verovatno najjezivije. Tim arheologa otkrio je u centralnom delu Meksika ruševine hrama posvećenog važnom pretkolumbovskom bogu Ksip Toteku, koji je obično prikazivan kao ljudski leš bez kože. Ovo božanstvo – poznatije kao Odrani gospodar – slavljeno je širom Srednje Amerike, a povezivano je sa plodnošću i prirodnom obnovom.
Do otkrića hrama i artefakata u vezi sa Ksip Totekom došlo je prilikom iskopavanja ruševina na lokalitetu koji su sagradili Popoloka Indijanci, u meksičkoj saveznoj državi Puebla. Popoloka Indijanci gradili su na ovom području vekovima, počevši od 900. godine, sve dok ih nisu osvojili Asteci.
U samom hramu, za koji meksički Nacionalni institut za istoriju i antropologiju tvrdi da je sagrađen između 1000. i 1260. godine, istraživači su pronašli artefakte u vezi sa pomenutim božanstvom: dve ogromne ljudske lobanje izrezbarene od kamena i kameni torzo koji predstavlja Ksip Toteka. Ovaj torzo ima dodatnu ruku koja visi preko leve ruke, što – smatraju naučnici – ukazuje da na to da je nosio kožu onih koji su ritualno žrtvovani.
„Kao skulptura, to je veoma lepo umetničko delo“, kaže arheološkinja Noemi Kastiljo Tehero sa Nacionalnog instituta za istoriju i antropologiju. „Visoko je oko 80 centimetara i ima rupu u stomaku koja je služila, kako navode izvori, da se u nju stavi zeleni kamen i da se statue ožive za potrebe ceremonija.“
Istraživači sa meksičkog Nacionalnog instituta za istoriju i antropologiju pronašli su i dva oltara za žrtvovanje nedaleko od hrama, koji su verovatno korišćeni prilikom ceremonija u kojima su sveštenici drali kožu sa svojih žrtava – najčešće robova i ratnih zarobljenika – i zatim je oblačili. Raspored oltara na ovom lokalitetu i otkriće pomenutih skulptura poklapa se sa opisom ovih ceremonija u izvorima iz 16. veka, na osnovu kojih se može zaključiti da su žrtve ubijane na jednom, a drane na drugom oltaru.
Ovaj užasavajući ritual odigravao se u proleće, tokom festivala Tlakaksipehualictli, ne bi li obezbedio plodnu žetvu i omogućio regeneraciju prirode. Odrane kože koje trule i kojima su se pokrivali živi ljudi – sveštenici, predstavljale su trulu koru kroz koju se pomaljaju mlade i sveže biljke.
„Smisao je delom bio u tome da je ovo bilo povezano, pored drugih stvari, sa obnovom i ponovnim pojavljivanjem života, verovatno nešto poput zmija koje odbacuju sopstvenu kožu“, navodi Džon Henderson, profesor antropologije sa Univerziteta Kornel, koji nije učestvovao u studiji.
Brojne predstave boga Ksip Toteka pronalažene su širom Srednje Amerike, ali su tek nedavno arheolozi uspeli da pronađu čitav hram posvećen isključivo njemu.
Dosad je ovaj tim istraživača otkrio jednu građevinu 12,5 metara dugu i 3,5 metara visoku, ali planiraju da nastave sa iskopavanjem. Novootkrivene skulpture najpre će proučavati naučnici, a nakon toga će biti izložene u muzeju koji se nalazi pri samom lokalitetu.