Već duže od jednog veka arheolozi sumnjaju da se na severu Ifea nalazila drevna staklarska radionica, a nova istraživanja pokazuju jedinstvenost perli sa ovog područja
Tekst: Anđela Mrđa
Ileife, ili skraćeno Ife je najstariji grad drevnog afričkog naroda Joruba, smešten na jugozapadu Nigerije. Pored toga što je ovaj narod do sada bio poznat po najvećoj stopi rođenih blizanaca u svetu, nedavno je otkriveno da je njihova zemlja posebna još po nečemu ‑ drevnoj proizvodnji stakla.
Ovaj narod veruje da je nastao na prostorima Ifea, grada osnovanog 500. godine pre nove ere, u koji su, prema njihovim rečima, bogovi sišli kada su dolazili na zemlju. Joruba je jedan od najbrojnijih i najstarijih naroda u zapadnoj Africi i živi pretežno u Nigeriji, demografski najvećoj Afričkoj zemlji, a u njoj čini čak 21 odsto populacije. Postoji više arheoloških nalazišta koja svedoče o istoriji Ifea, ali mnogo toga je još neotkrivenog, pa ovaj grad privlači arheologe iz celog sveta da u njemu započnu svoje nove projekte.
Početkom 2018. godine arheolog Abidemi Babatunde Babalola sa Rajs univerziteta u Teksasu na iskopinama severne provincije Ifea pronašao je sa svojim timom dokaze o postojanju najranijih staklarskih manufakturnih radionica za koje se smatra da su postojale vekovima pre dolaska Evropljana. Pronađeno je nekoliko kilograma stakla i 12.000 perli izrađenih na do sada sasvim nepoznat i jedinstven način koji nisu uspeli da uporede ni sa jednom u istoriji poznatom tehnologijom proizvodnje stakla.
Već duže od jednog veka arheolozi sumnjaju da se na severu Ifea, u provinciji Igbo Olokun, nalazila drevna staklarska radionica. Međutim, to dugo nisu mogli ničim da dokažu, pa su povremeno potpuno odustajali i napuštali iskopine, a zatim im se ponovo vraćali sa novom nadom sve dok najzad pre deset godina nisu došli do novih opipljivih dokaza, odnosno staklenih perli. Hemijskom analizom su utvrdili da su neke od njih bile jedinstvenog sastava kakav se nije mogao pronaći ni u jednom obližnjem staklarskom centru zapadne Afrike. Tako su uspostavili temelje nove pretpostavke, da je Ife bio centar lokalne proizvodnje.
Međutim, ni to nisu mogli da dokažu sve do poslednjeg istraživanja kojim se pokazalo da se u Ifeu staklo proizvodilo na sasvim drugačji, specifičan način u odnosu na čitav kontinent uključujući i Egipat, koji ima jednu od najdužih tradicija korišćenja stakla u umetnosti i kulturi, istočnu obalu Mediterana, Bliski istok i čitavu Aziju.
Da je u pitanju lokalna proizvodnja dokazuje i visok nivo kreča i aluminijum-oksida pronađenih u perlama, jer su ovi elementi izrazito karakteristični za geološki sastav jugozapadne Nigerije. Iskopavanja su pokazala da je proizvodnja stakla u Igbo Olokunu trajala od 11. do 15. veka. Ispostavilo se da je Ife bio u to vreme i veliki izvoznik za ostale afričke zemlje. Istraživač Babalola se nada da će ovi rezultati doprineti boljem razumevanju uticaja koji je supsaharska Afrika imala na globalnom nivou na proizvodnju i razmenu stakla.