Prema najnovijem istraživanju, fosilizovani oblik života Dickinsonia, koji je postojao pre 558 miliona godina, identifikovan je kao najstarija poznata vrsta životinja
Foto: Wikimedia Commons
Tekst: Đorđe Petrović
Otisci fosila koji podsećaju na resice i žlebove sa donje strane pečurkinog šešira, ostaci su najstarijih poznatih životinja u istoriji Zemlje. Ovo otkriće, objavljeno u naučnom časopisu Science, zasnovano na hemijskoj analizi molekula masti očuvanih u fosilima, moglo bi da utiče na trenutno dominantno gledište o načinu na koji su nastale životinje i drugi složeni oblici života.
Istraživači su najpre, četrdesetih godina prošlog veka, otkrili pljosnato stvorenje palačinkastog oblika — grupu poznatu kao Dickinsonia. Ova vrsta bila je jedan od najčešćih stanovnika svetskih okeana pre 558 miliona godina, tokom ediakarijskog perioda. I dok se veličina većine živih bića tokom tog perioda kretala od mikroskopske do dužine od nekoliko milimetara, neki primerci roda Dickinsonia narasli su i do 1,4 metra.
Naučnike je zbunjivala veličina ovog stvorenja, pošto je Dickinsonia živela desetinama miliona godina pre „kambrijske eksplozije“, odnosno perioda od pre 541 milion godina kada su živa bića postala veća i kada se pojavila većina glavnih životinjskih grupa. Naučnici otad raspravljaju da li su ovo bile primitivne životinje, ogromni jednoćelijski organizmi zvani protisti, kolonije bakterije ili nešto sasvim drugačije.
Najnovija studija objavljena u časopisu Science pokušava da okonča ovu raspravu analizirajući hemijske biomarkere sačuvane u jedinstvenoj grupi fosila pomenutog roda Dickinsonia, pronađenih na obalama Belog mora u severozapadnoj Rusiji.
Tim koji je vodio Johen Broks, paleobiogeohemičar sa Australijskog nacionalnog univerzita u Kamberi, ispitivao je prstenolike molekule masti, zvane steroli, koji se infiltriraju u membranu koja okružuje ćeliju, da bi je održavali fleksibilnom i fluidnom. Biljke, životinje, gljive i bakterije sadrže sterole, ali tip sterola koji preovlađuje razlikuje se od grupe do grupe. Životinje uglavnom prave holesterol, a gljive koje nalazimo na stenama i koje formiraju raznobojne, krastaste lišajeve imaju samo ergosterol. Pod pravim uslovima, ove hemikalije mogu opstati milionima godina, pa samim tim i pomoći da se utvrde evolutivne veze fosilizovanih organizama.
Iako su fosili koji sadrže očuvane biomarkere retki, za one pronađene u Rusiji ispostavilo se da su ugrađeni u fosilizovani sloj algi sa savršeno očuvanom organskom materijom i mastima. „Oni su, u principu, mumificirani primerci roda Dickinsonia“, navodi Brok.
Analiza koju je sproveo ovaj tim naučnika otkrila je dramatične razlike u sastavu uzoraka biomarkera. I dok okolne stene i slojevi algi sadrže samo oko 10% holesterola i 75% sterola koji je uobičajen u zelenim algama, fosili roda Dickinsonia sadrže 93% holesterola — što ukazuje da su oni bili drevne životinje koje su živele 17 miliona godina pre kambrijske eksplozije.
Tehnika obezbeđuje potpuno drugačiji način za utvrđivanje mesta Dickinsonia na evolutivnom stablu, kaže Gaj Narbon, paleobiolog sa Kraljičnog univerziteta u Kingstonu, u Kanadi. On navodi da nalazi iz hemijske analize potkrepljuju i druge dokaze da je reč o primitivnim životinjama. Ovo uključuje i „otiske stopala“ fosila koji pokazuju da su se ovi organizmi kretali od mesta do mesta u potrazi za hranom, kao i to da se obrasci njihovog rasta poklapaju sa onima koji su prisutni kod većine današnjih životinja.
Kako navodi Brok, poslednji nalazi takođe sugerišu da je prelazak između kambrija i prekambrija, koji uključuje ediakariju, bio samo još jedan događaj nestanka u kojem je jedna zajednica životinja zamenila drugu.