Nedavno objavljeno istraživanje sa Univerziteta u Oksfordu pokazuje da golubovi svoja saznanja prenose sledećim generacijama
Tekst: Jovana Nikolić
Sposobnost prenošenja znanja, njihovog očuvanja i unapređivanja kroz generacije možda i nije tako ekskluzivno ljudska osobina kako se ranije pretpostavljalo. Tačnije, neka vrsta kumulativne kulture uočena je i ranije među pojedinim vrstama primata, ali novo istraživanje sa Univerziteta u Oksfordu pokazuje da slično ponašanje postoji i kod životinja koje se mnogo više razlikuju od ljudi – kod golubova.
Takao Sasaki i Dora Biro, sa Odeljenja za zoologiju Univerziteta u Oksfordu objavili su nedavno u časopisu Nature Communications rad u kome je jedan od zaključaka da golubovi ne samo da prenose znanje na nove generacije, već učenici pronalaze i efikasniji način da dođu do cilja nego njihovi učitelji.
Istraživanje je rađeno na golubovima pismonošama (Columba livia), odnosno onima koji se odgajaju u golubarnicima i poznati su po tome da skoro nepogrešivo nalaze put do kuće i sa velikih razdaljina. Takođe je od ranije bilo poznato da golubovi obrađuju informacije i individualno i kolektivno. Za potrebe istraživanja naučnici sa Oksforda su formirali kontrolne grupe, koje su činili ili pojedinačni golubovi ili stalni parovi, i jednu neobičnu eksperimentalnu grupu.
Smena generacija je simulirana u eksperimentalnoj grupi tako što je formirano deset nezavisnih lanaca a u svakom od njih je najpre pušten po jedan golub koji predstavlja prvu generaciju. Ovih 10 golubova je letelo do golubarnika po 12 puta, jer su ranija istraživanja pokazala da nakon toliko letova ptice izgrade svoju rutu, a polazna tačka je bila skoro devet kilometara udaljena.
Zatim je svaki od ovih golubova uparen sa po jednim golubom koji nikada ranije nije tuda leteo. Svaki od parova učenika i učitelja je ovo rastojanje prelazio po 12 puta što je dovelo do formiranja druge generacije, a nakon toga je iskusniji golub zamenjivan novim sve dok nije testirano pet generacija u svakom od lanaca.
U prvih nekoliko letova sve grupe su pokazivale slične rezultate, ali kasnije je grupa u kojoj su se generacije smenjivale bila znatno uspešnija u pronalaženju što kraćeg puta nego što su bili pojedinci ili stalni parovi. Takođe je primećeno da su rute u okviru jednog lanca bile međusobno sličnije nego rute iz dva različita lanca. Sve ovo je istraživače dovelo do zaključka da golubovi prenose svoje iskustvo novom partneru koji kasnije postaje učitelj sledećem.
Uočeno je da postoji kolektivna inteligencija, odnosno fenomen koji postoji kod različitih životinjskih vrsta i ispoljava se tako što grupe obradom informacija donose bolje odluke od onih koje donose pojedinci. Međutim, do sada je ova pojava proučavana u jednokratnim događajima i nije se uzimao u obzir uticaj prethodnog iskustva, a ovo istraživanje je povezalo kolektivnu inteligenciju sa kumulativnom kulturnom evolucijom za koju se smatralo da je karakteristika samo ljudi i nekih primata.
Kumulativna kulturna evolucija predstavlja sposobnost sakupljanja i prenošenja znanja kroz generacije, ali i njihovog unapređivanja. Međutim, Sasaki i Biro ističu da način na koji se znanje akumulira nije isti kod golubova i ljudi. Između ostalog, u istraživanju je jasno definisano kako znamo da nove generacije napreduju (tako što nađu kraći put) dok su kod ljudi uglavnom mnoge mogućnosti otvorene.
Takođe, kada ljudi uče na ovaj način kultura postaje sve složenija dok je kod golubova ponašanje sve efikasnije. Ipak, kao jedan od značajnih zaključaka istraživači ističu da rezultati koje su golubovi postigli pokazuju da za kumulativnu kulturnu evoluciju nisu neophodne sofisticirane kognitivne sposobnosti.