Današnji način hlađenja prostora osmišljen je pre tačno 110 godina, ali ne zato što je ljudima bilo vruće, već da bi se povećao kvalitet rada jedne štamparije iz Bruklina
Tekst: Marija Vidić
Stari Rimljani imali su razvijen sistem podnog grejanja vrelim vazduhom koji su zvali Hypocaustum, koristili su ugalj i drvo za grejanje, a u vrelim danima vodom su hladili zidove svojih kuća. U 2. veku u Kini je izmišljen ručno pogonjeni ventilator, u srednjem veku ponegde su se kuće hladile uz pomoć vode i vetrenjača, ali tek je na početku 20. veka zahvaljujući napretku u oblasti hemije izmišljena današnja klimatizacija.
Vilis Kerijer, dvadesetšestogodišnji diplomac Univerziteta Kornel, radeći u kompaniji Bafalo fordž pokušavao je tokom 1902. da reši problem u proizvodnji svog klijenta, litografsko-štamparske kompanije iz Bruklina. Kako bi poboljšao proces štampe, Kerijer je morao da uvede kontrolu ne samo temperature već i vlage vazduha u štampariji.
Zato je iskoristio poznati način grejanja vazduhom kroz vrele cevi i potpuno ga obrnuo. Vazduh je u njegovom uređaju prolazio kroz vrlo hladne cevi – napunjene ledenom vodom – a usput je uz temperaturu mogao da se kontroliše i procenat vlage u vazduhu koji bi izlazio.
Za štampariju, niža temperatura i vlaga pomogle su da papir zadrži formu i dimenzije, a mastilo poravnanje.
Sem što je, po Kerijerovom kriterijumu, uređaj za klimatizaciju morao da omogući kontrolisanje temperature i vlage, on je naknadno dodao još dva: klima-uređaj mora i da kontroliše cirkulaciju i ventilaciju vazduha kao i da čisti vazduh. Svoj patent iz 1906. nazvao je „aparat za tretiranje vazduha“.
Ubrzo je, usled velikih zahteva za klimatizacijom, osnovana kompanija poz nazivom The Carrier Air Conditioning Company of America, danas širom sveta poznata kao Carrier korporacija.
Prva privatna kuća koja je hlađena zahvaljujući sistemu koji je osmislio Kerijer nalazi se u Čapel Hilu, u Severnoj Karolini. U tridesetim godinama 20. veka u ovoj starinskoj kući izgrađenoj u 18. veku, u džordžijanskom stilu, postavljena je mreža cevi i otvora, dobro skrivenih iza lajsni iz kojih je izbijao hladan ili topao vazduh.